ARABULUCULUK NEDİR ?
Arabuluculuk kurumu üzerinde serbestçe tasarruf edebileceğimiz özel hukuk uyuşmazlıklarında başvurulabilecek bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bu yöntemde özel hukuk uyuşmazlığının tarafı olan kişiler dava açmaya gerek kalmadan kendi özgür iradeleriyle seçtikleri tarafsız ve uzman bir üçüncü kişinin (arabulucu) hakemliğinde uyuşmazlığa ilişkin çözüm aramaktadırlar. Arabuluculuğa başvuru hem dava açmadan önce hem de dava açıldıktan sonra mümkündür. Arabuluculuk, uyuşmazlığın mahkeme dışında , hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini amaçlayan bir usul hukuku kurumudur.
Arabuluculuk, “zorunlu arabuluculuk” ve “ihtiyari arabuluculuk” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:
Zorunlu Arabuluculuk: Kanun bazı uyuşmazlıklar bakımından dava açmadan önce arabuluculuğa başvurmayı zorunlu kılmıştır. Bu şekilde arabuluculuğa başvurmanın zorunlu olduğu arabuluculuk türüne dava şartı arabuluculuk denilmektedir. Bu uyuşmazlık türlerinde şayet arabulucuya başvurmadan dava açılırsa; dava mahkemece dava şartı yokluğundan reddedilecektir. Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan ticari davalar , tüketici davaları , iş davalarına konu olan bazı talepler (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, maaşlar vb.) zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Açıkladığımız nedenlerle bu davalar açılmadan önce mutlaka Arabuluculuk Daire Başkanlığı tarafından tutulan arabulucu siciline kayıtlı bir arabulucuya başvurmak gerekmektedir.
İhtiyari Arabuluculuk: İhtiyari arabuluculuk, tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı halde uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce veya dava açıldıktan sonra arabulucuya başvurmayı tercih etmesidir. Taraflar üzerinde tasarruf edebilecekleri her türlü özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurabilir ve dava açmaya gerek kalmadan ya da açılan davanın sonuçlanmasını senelerce beklemeye gerek kalmadan anlaşma yapabilirler.
ARABULUCUYA NASIL BAŞVURULUR ?
Zorunlu arabuluculuk olan arabuluculuk türünde şayet tarafların her birinin kabul ettiği , tarafsızlığından ve bağımsızlığından emin olduğu ve güven duyduğu bir arabulucu var ise bu arabulucuya başvurabilirler. Bu durumda taraflar kendi aralarında bir arabulucu seçmiş ve süreci seçtikleri arabulucu ile devam ettirme kararı almış olacaklardır. Ancak tarafların kendi aralarında belirlediği ve güvendiği bir arabulucu yoksa bu durumda taraflardan biri adliyelerde bulunan arabuluculuk bürolarına başvuru yapmalıdır. Arabuluculuk bürosu olmayan yerlerde arabuluculuk bürosu sıfatıyla görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğü tarafından işlemler gerçekleştirilir. Arabuluculuğa başvuru yapan taraf başvuru esnasında başvuruya konu uyuşmazlığın türünü mutlaka belirtmelidir. Bu başvuru sonrasında Arabuluculuk Bürosu tarafından uyuşmazlık konusunda uzman olan bir arabulucu belirlenecektir. Uygulamada genellikle dava şartı arabuluculuk için Arabuluculuk Bürolarına başvuru yapılırken ihtiyari arabuluculuklarda arabulucu taraflarca belirlenmektedir.
Uyuşmazlık konusunda görevlendirilen arabulucu taraflara ulaşarak uyuşmazlık konusu üzerinde karşılıklı görüşmeler yapacaktır. Bu görüşmeler vasıtası ile arabulucu taraflar arasında anlaşma sağlanmasına yardımcı olacaktır. Görüşmeler kanuna göre en geç 6 hafta içerisinde sonuçlandırılmalıdır. Arabulucu nezdinde anlaşma sağlanması halinde taraflar ile arabulucu arasında Anlaşma Tutanağı imzalanacak ve bu tutanağın birer örneği taraflara verilecektir.
Bu tutanak mahkeme ilamı niteliğinde olup gerektiği taktirde icra edilebilirlik şerhi alınmak suretiyle icra takibine konu edilebilecektir . Arabulucu nezdinde anlaşma sağlamasından sonra taraflar aynı uyuşmazlık konusunda artık dava açamayacaklardır.
Arabulucu huzurunda yapılan görüşmelerin olumsuz sonuçlanması ve anlaşmaya varılamaması halinde arabulucu tarafından anlaşamama tutanağı düzenlenecek ve birer örneği taraflara verilecektir. Dava şartı arabuluculuk konusu olan uyuşmazlıklarda dava açılmadan dava dilekçesinin ekine bu tutanak eklenmek suretiyle dava açılmalıdır.
ARABULUCUNUN ÜCRETİNİ KİM ÖDER ?
Kanunen arabulucu nezdinde anlaşma olması halinde arabulucunun ücreti taraflarca karşılanır Taraflar başka türlü kararlaştırmamış ise; arabulucunun ücreti, faaliyetin sona erdiği tarihte yürürlükte bulunan Arabulucu Asgari Ücret Tarifesi uygulanarak belirlenir. Arabulucunun ücreti ve diğer tüm masraflar aksi taraflarca kararlaştırılmamışsa eşit olarak karşılanır. Örneğin; konusu para ile ölçülebilen uyuşmazlıklarda her iki taraftan toplam uyuşmazlık konusunun %6’sı kadar bir oranla başlayan ve taraflarca eşit miktarda ödenen bir arabuluculuk ücreti söz konusudur. Ancak taraflar bunun aksini kararlaştırarak tüm ücretin sadece bir tarafça ödenmesine noktaında anlaşma yapabilirler .
Dava Şartı(zorunlu) Arabuluculukta, Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hallerinde, iki saatlik ücret tutarı Hazine tarafından karşılanacaktır. . Bu ihtilafla ilgili daha sonra dava açılması halinde, bu meblağ yargılama giderinden sayılacak ve davanın kaybeden tarafına yüklenecektir. Bu düzenleme sadece dava şartı arabuluculuk için geçerli olup ihtiyari arabuluculuk için geçerli değildir. Yani ihtiyari arabuluculuk türünde arabulucunun ücreti anlaşma olmasa da taraflarca karşılanacaktır. Dava şartı arabuluculukta ise iki saatlik görüşmeyi aşan kısımların ücretleri taraflarca karşılanacaktır. Hazine burada sadece 2 saate kadar olan görüşmelerin ücretlerini karşılamaktadır.
Arabuluculuk kurumuna başvurmanın dava açmaya oranla sayısız avantajı bulunmaktadır. Dava açmak harçlar , masraflar , bilirkişi ücretleri vs düşünüldüğünde çok maliyetli iken arabuluculukta bu şekilde masraflar bulunmamaktadır. Arabuluculuk süreci davanın sonuçlanmasına göre çok daha hızlıdır. Dava açılması halinde taraflar senelerce davanın sonuçlanmasını beklemek zorunda kalırken arabuluculukta uyuşmazlık haftalar içinde çözüme kavuşabilmektedir. Tarafların arabuluculukta uyuşmazlık konusu üzerinde etkileri çok daha fazladır. Bu yöntemde taraflar kabul etmediği ya da memnun kalmadığı bir anlaşmayı yapmak zorunda olmayıp istedikleri hale en yakın anlaşmayı yapmaktadırlar . Oysa mahkemelerde görülen davalarda çoğu zaman tarafların sürece etkileri kısıtlı olmakta ve bir de üzerine dava sonucundan memnun kalmamaktadırlar. Tüm bu hususlar siz değerli müvekkil ve müvekkil adaylarınca göz önünde bulundurulmalıdır.
Arabuluculuk hakkında daha detaylı bilgi edinmek ve uyuşmazlık konusu hakkında dava açmaya gerek kalmadan , senelerce davanın sonuçlanmasını beklemeden daha hızlı ve güvenilir çözümlere ulaşmak için ofisimize ulaşabilirsiniz.